Sơ đồ tư duy là gì và 3 nguyên tắc ít biết...

Sơ đồ tư duy là sơ đồ thể hiện tư duy của bạn

Sơ đồ tư duy được tạo ra để đơn giản hóa vấn đề, chứ không phải làm cho vấn đề trở nên phức tạp.

Sơ đồ tư duy giúp bạn ghi chép sáng tạo hơn, chứ không phải gò bó bạn trong một khuôn khổ nào đó.

Mặc dù khả năng ghi nhớ có tăng khi sử dụng sơ đồ tư duy, nhưng nó vốn không phải là công cụ ghi nhớ, mà là công cụ ghi chép. Nếu bạn muốn nhớ nhanh thứ gì đó, bạn cần áp dụng các kỹ thuật ghi nhớ. Nếu bạn đưa nó vào sơ đồ tư duy, lúc đó sơ đồ tư duy mới giúp bạn ghi nhớ tốt hơn.

Tất nhiên, bạn không nên mất công phát minh lại cái bánh xe. Để tạo ra sơ đồ tư duy hiệu quả, bạn cũng nên tuân theo một số nguyên tắc nhất định. Và đây là 3 nguyên tắc quan trọng nhất, giúp bạn vẽ sơ đồ tư duy linh hoạt, hiệu quả, và đúng với bản chất sơ đồ tư duy.

Nguyên tắc 1 : Phải linh hoạt

Nếu được hỏi bước đầu tiên để vẽ sơ đồ tư duy là gì, bạn sẽ trả lời sao?

Hầu hết mọi người sẽ trả lời rằng bước đầu tiên là vẽ hình trung tâm, sau đó vẽ tới các nhánh...vv...

Làm vậy, họ sẽ vừa tốn thời gian trang trí cái hình trung tâm, vốn chẳng có mấy tác dụng cho việc ghi nhớ, vừa gò bó mình vào một dạng sơ đồ duy nhất với hình trung tâm ở giữa, có thể phá vỡ cấu trúc bài đọc, khiến việc ghi nhớ khó khăn hơn.

Để bước đầu "đúng" hơn, đầu tiên để vẽ sơ đồ tư duy cho một bài đọc là… đừng vẽ gì cả. Bạn tìm ra từ khóa, kết nối chúng lại, và tự nhiên một sơ đồ tư duy đích thực sẽ hiện ra ngay trước mắt.

Thông thường thông tin bạn tiếp nhận sẽ ở hai dạng.

Dạng tiếp nối: Các ý có sự liên tiếp nhau, ý này dẫn tới ý kia, giúp bạn hiểu một điều gì đó.

Dạng song song: Các ý độc lập với nhau, có thể không liên quan tới nhau, hoặc bổ trợ cho một ý chính nào đó.

Do đó bạn cần phải linh hoạt. Hãy tìm từ khóa, hiểu bài đọc, và định dạng sơ đồ tư duy của bạn trước khi bắt tay vào vẽ. Bạn sẽ không chỉ tiết kiệm thời gian hơn, mà sơ đồ tư duy bạn tạo ra còn thể hiện chính xác hơn tư duy của người viết ra bài đọc ấy. Từ đó giúp bạn tiếp thu hiệu quả hơn.

Nguyên tắc 2 : Hình tự chế

Một rào cản thứ hai thường thấy khiến rất nhiều người ngại động tới sơ đồ tư duy là họ ngại vẽ. Đối với họ, một sơ đồ tư duy hiệu quả phải là một sơ đồ tư duy thật là đẹp!

Đó là một sai lầm.

Có những sơ đồ tư duy vẽ rất đẹp, nhưng khi hỏi lại kiến thức thì chỉ nhớ mỗi những hình bạn ấy vẽ, còn từ khóa trên đó quan trọng hơn thì không nhớ. Ngược lại, có những sơ đồ trông cũng bình thường, nhưng khi hỏi tới đâu thì lại nhớ tới đó.

Sự khác biệt là gì?

Có thể bạn thích nhìn những hình ảnh đẹp, nhưng thực tế những hình ảnh mà bộ não ghi nhớ, lại là những hình ảnh đơn giản và ấn tượng.

Hình tự chế, nhớ siêu dễ. Bộ não sẽ có xu hướng nhớ những gì bạn tự vẽ ra, và miễn là bạn cảm thấy vui vẻ trong quá trình vẽ, thì dù nó có xấu tới mấy thì bạn vẫn sẽ nhớ.

Do vậy khi sử dụng hình ảnh trên sơ đồ tư duy mà muốn chúng hỗ trợ việc ghi nhớ, bạn hãy sử dụng những hình tự chế đơn giản, mang phong cách của riêng bạn. Còn việc sử dụng sơ đồ trên máy tính, và copy-paste hình trên mạng vào thì chỉ có tác dụng minh họa thôi.

Nguyên tắc 3 : Vẽ nhiều lần

Một sơ đồ tư duy cần được vẽ đi vẽ lại nhiều lần mới đảm bảo tính hiệu quả trong việc hỗ trợ ghi nhớ. Ấy vậy mà, hầu hết mọi người thường chỉ vẽ nó một lần. Đơn giản là do họ đã không thực hiện nguyên tắc 1 và 2, dẫn tới việc vẽ ra một sơ đồ tư duy rất mất công, đừng nói tới việc vẽ lại.

Nếu bạn hiểu bản chất sơ đồ tư duy là gì, cũng như tuân theo đúng nguyên tắc linh hoạt và hình tự chế, bạn sẽ thấy càng vẽ càng nhanh, càng vẽ càng thích. Để hiệu quả, bạn nên vẽ ít nhất 3 lần.

Lần đầu tiên, đừng vẽ gì cả : Sau khi tìm xong từ khóa, bạn hãy đưa hết tất cả từ khóa lên một tờ giấy, rồi vẽ đường ngang nét dọc để tìm mối quan hệ giữa chúng. Việc này sẽ giúp bạn định hình được kết cấu của sơ đồ tư duy mình định vẽ.

Lần thứ hai, vẽ bằng bút chì :

Khi sử dụng bút màu sẽ khiến cho sơ đồ tư duy trở nên sinh động dễ nhớ hơn, tuy vậy, đặc điểm của bút màu là một khi viết ra, rất khó mà sửa chữa. Do đó, trừ khi bạn có trí tưởng tượng tuyệt vời, bạn khả năng hình dung ra sao thì vẽ y như vậy, thì bạn mới nên dùng bút màu ở bước này. Còn không, hãy cứ dùng bút chì để vẽ chi tiết.

Với bút chì, trong quá trình vẽ, bạn có thể thay đổi, chỉnh sửa thoải mái. Việc này sẽ giúp bạn tiết kiệm thời gian hơn về sau, mà sơ đồ tư duy chắc chắn cũng sẽ cân đối, sáng tạo hơn.

Lần thứ ba, vẽ bằng bút màu :

Nhiều khi chúng ta tham, muốn tiết kiệm thời gian nên dùng bút màu vẽ luôn. Thực ra, bạn sẽ tốn thêm thời gian nếu cần chỉnh sửa gì đó, hoặc muốn thêm bớt gì đó mà thôi, và tệ nhất là vẽ xong thấy muốn vẽ lại.

Cũng giống như một bức vẽ, từ những đường nét đầu tiên, đường nét chi tiết, cho tới tô màu. Cách vẽ một sơ đồ tư duy hiệu quả cũng nên trải qua ba bước như vậy. Từ khóa, bút chì, bút màu.

Tóm lại : Sơ đồ tư duy là một cái sơ đồ, thể hiện tư duy của bạn. Nên càng linh hoạt, sơ đồ sẽ càng sáng tạo. Càng dùng hình tự chế, sơ đồ sẽ càng dễ nhớ. Càng vẽ nhiều lần, thì nó sẽ càng đẹp hơn, càng hiệu quả hơn.

Đăng ký học thử 2 ngày miễn phí môn Vật Lý tại đây: https://www.facebook.com/tienphysics.edu.vn